Friday, August 24, 2012

شکست اراده


ظاهر زیبایی دارد معمولا داشتن اراده‌ای پولادین برای رسیدن به هدفی که تعریف کرده باشی از پیش برای خودت؛ بسیار در گفته‌ها و نوشته‌های کسانی که راه‌های موفقیت را عرضه می کنند و بازار هم دارد برمی‌خوریم به گزاره‌های تحسین‌آمیز در ستایش تلاش بی‌حدوحصر برای رسیدن به هدف؛ نه فقط درمتون یاد شده که در متون اسطوره‌ای، ادبیات تعلیمی، آموزش های مدرسه‌ای و رسانه‌ای و بسیار جاهای دیگر بر این موضوع تاکید می‌شود. گاه حتی شکست خوردن در این راه به مراتب برتر و باارزش‌تر از موفقیت‌هایی است که از آن‌ها اگر به پیروزی‌های دم دستی یاد نشود چیزی بیشتر از موفقیت‌های متوسط نامگذاری نمی‌شوند. وجه ناخوشایند این موضوع اما ندیدن بهایی است که دیگران باید بپردازند برای این موفقیت. نمونه‌ی موفق اراده‌ی پولادین را می‌توان مثلا در هیتلر هم دید و چه بسا همه‌ی بدنامان تاریخ از چنین اراده‌ای برخوردار بوده‌اند.
نگاه ژرف و چه بسا هنرمندانه‌ای می‌خواهد دیدن اینکه عموما صاحبان چنین اراده‌هایی که آرمانگرا هم هستند - از شوخی روزگار شاید – متعصب و خیال‌پرداز هم می‌شوند و به بهای جان و مال دیگران ادامه می‌دهند مسیر متعالی و مقدسشان را که نتیجه‌اش هم قاعدتا به بربریت می‌انجامد. (این را ما ایرانی‌های معاصر خوب‌تر می‌فهمیم).
عظمت و شکوهی که در سکانس ابتدایی فیلم آگویره، خشم خدا هست مشابه است با شکوهی که در تصاویر پخش شده از رسانه‌ها بارها دیده‌ایم و چه بسا احساساتمان هم تحریک شده باشد از عظمت یا شکوه یا تقدس ملتی که برای آرمان‌هایشان می‌جنگند و چه بسا به پیروزی هم برسند – و پیروزی را چه تعریف کنیم البته – همیشه هم در صدر چنان جمعیت‌هایی انسانی جاه‌طلب،‌ بی‌رحم و به زودی متوهم را می توان پیدا کرد که قرار نیست فراوان آدم‌ها را به کشتن بدهد اما می‌دهد معمولا و کار به جایی می‌رسد که بر قایقی شکسته مثلا با قامتی خمیده و با جماعتی به خاک و خون کشیده‌شده اگر در مردابی پرت افتاده باشد در تصورش حکمفرمایی بر جهان هست و نمی‌تواند شاید تشخیص دهد وضعیت اسفبارش را.


Aguirre: The Wrath of God 

original title : Aguirre, der Zorn Gottes

محصول 1972 آلمان غربی
نویسنده و کارگردان: ورنر هرتزوگ

No comments: