افسردگی-قسمت اول

چند وقتی است می‌خواهم درباره‌ی افسردگی‌ام بنویسم؛‌ ایده‌اش را اگر اشتباه نکنم از جادی گرفتم؛‌ هدایت این متن طوری که تبدیل به غم‌نامه نشود و متهم به سیاه‌نمایی و مظلوم‌نمایی نشوم کار دشواری است. آدم دلش می‌خواهد به روش داستان‌‌نویس‌های کلاسیک از ابتدا شروع کند و اتفاق‌هایی را که برایش افتاده و فکر می‌کند موجبات افسردگی‌اش را فراهم کرده تعریف کند؛ خیلی زود پشیمان می‌شوم و ترجیح می‌دهم از آخر شروع کنم و از اتفاقات شروع نکنم و از وضعیت مبتلابه شروع کنم.

مهم‌ترین ویژگی‌ای که من از افسردگی خودم سراغ دارم خیلی ساده بگویم عاشق نبودن است. خیلی وقت است که عاشق نیستم و نمی‌توانم آن‌گونه که مثلا دیگران را می‌بینم و از دیگران می‌شنوم برای کسی عاشقی کنم. البته از اول این‌طور نبوده‌ام. تجربه‌هایی هم داشته‌ام که تعریف کردنشان فضای اینجا را کمی تلطیف می‌کند و این منجر به ناهمخوانی فرم و محتوای این متن می‌شود! دلیل اولش این می‌تواند باشد که سن و سالم دیگر اقتضا نمی‌کند – کی بود می‌گفت 29 سالگی برای بیشتر کارها خیلی دیر است نور به قبرش ببارد – فکرش را که می‌کنم از اینکه مثلا الان تازه بنشینم بنای دوستی با کسی بریزم یا یکی از دوستی‌های معمولی را تبدیل کنم به یک رابطه‌ی عاشقانه خجالت میکشم. یعنی مطمئنم دیگر کسی آن‌گونه قلبم را به رپ‌رپه نمی‌اندازد که سمیه می‌انداخت یا مثلا اگر با کسی بروم دربند بعید می‌دانم شنلش را دوتایی بندازیم روی دوش، واکمن گوش کنیم و باتری آن ضعیف شود و من مسیر یک ساعته را بیست دقیقه ای بروم و برگردم با چهار تا باتری قلمی در دست (چراغی توی متن انگار دارد آلارم می‌دهد که خطر تلطیف فضا). آدم باید با خودش روراست باشد.

دلیل دوم‌اش می‌تواند چیزی شبیه یک توهم باشد. توهم که می‌گویم دارم از یک‌جور مجازی بودن حرف می‌زنم. یک‌ آدم مجازی که از نوشته‌هاش خوشت آمده و از کامنت‌بازی به اسمس‌بازی و زنگ‌بازی رسیده باشی و قبل از آنکه ببینی‌ش مثلا مرده باشد – به نظر من دختری که شوهر کرد چه به شوهرش وفادار بماند چه نه برای عاشق قبلی‌ش مرده است حتا اگر کار به فاسقی بکشد،‌ اصلا مرگ کاری به وفادار بودن و نبودن ندارد که،‌ همانطور که برای مرگ اصلا تفاوتی نمی‌کند که پیراهن آدم چند دکمه داشته باشد (۱) – همچین تجربه‌ای به راحتی می‌تواند آدم را برای همیشه از عاشقیت بندازد.

دلیل سوم که رابطه لگاریتمی‌اش با دلایل قبلی کماکان حفظ می‌شود (منظورم از رابطه لگاریتمی این است که دلیل سوم خیلی بیشتر از دلیل دوم اهمیت دارد همانطور که دومی نسبت به اولی و می‌دانید این خاصیت نمودارهای لگاریتمی است) یک‌جور ایمان است به گزاره‌ای جنجالی که زن‌ها ارزش‌اش را ندارند. نیازی به توضیح بیشتر نمی‌بینم.

تا اینجای متن اگرچه دروغی در آن نبود اما کارکردش تنها از دور خارج کردن مخاطبانی بود که تن به متن‌های بلند نمی‌دهند و از همان چند سطر اول چیزی برداشت می‌کنند و می‌روند؛ فکر می‌کنم انصافا برای این دسته کم نگذاشته‌ام، نثری شسته رفته با نکاتی که می‌توانند موافق یا مخالف آن باشند و چیزهایی که یاد گرفته‌اند ازنمودار لگاریتمی تا شیوه‌ی داستان نویسی کلاسیک برایشان گذاشته‌ام و جوری لای در را بازگذاشته‌ام که رفتن‌شان را کسی متوجه نشود.

تا همین چند ماه پیش دیفالت کابوسهایم این بود که فردا روزی امتحان پایان‌ترم دارم و دو تا امتحان همیشه با هم می‌افتادند و استاد یکی‌شان دکتر جعفری است (۲) و هر از بر نمی‌دانم.

دلیل این کابوس برایم یک جورهایی واضح بود؛‌ بس که دوره‌ی لعنتی دانشجویی زجر کشیدیم و استرس تحمل کردیم که تا سالها بعد از آن خوراک ناخودآگاهمان شد برای کنترل فرایندهایی که خدا می‌داند از کجا آب می‌خورند. این کابوس‌ها توی چند ماه اخیر رنگ عوض کرده‌اند و در واقع می‌توانم بگویم رخت بربسته‌اند. به وضوح 135 روز جهنمی از 27 اردیبهشت تا 6 مهر آنقدر خوراک برای ناخودآگاهم فراهم کرده‌اند که کابوسی با جزییات دقیق و باکیفیت عالی درست کند و هرشب - و گاهی هم درقیلوله‌های عصر – آزارم دهد. بخش رقت‌آمیز و دست‌به‌کمک‌دراز‌کن و سربرزانوان‌فرودآور ماجرا اما واقعیتی لج‌باز است که توصیف و توضیح آن جز به ابتذال کلام نمی‌انجامد و سرنخ‌اش دست دختری است که وقتی مثلا به سیا می‌گویم زحمت بکش این بسته را ببر بده به او می گوید می‌ترسم و ترس‌اش واقعی است و این ترساننده‌ی عقلایی جون سیا و حسین و آن یکی حسین و صمد سه سال و نیم است دفتر افسردگی من را ورق می‌زند و تحشیه می‌نویسد.

بگذریم.

خیلی سعی کردم مهار متن را جوری در دست بگیرم که کار به این درددل‌های پیرزنانه نکشد نشد. شاید خاصیت بیان افسردگی همین باشد که هرچه سعی در این داشته باشی که استر بیان را در مسیری برانی که عده‌ای نظاره‌گر باشند آخرش هم این استر تماشاچیان را می‌رماند و اصلا روان‌پزشک را حکما برای همین گذاشته‌اند که آدم این حرف‌ها را به او بزند ما اما انگار ترجیح می‌دهیم گودر کنیم و بنویسیم در بلاگ و در خانه به کار تخریب خویش بپردازیم به جای آنکه به روان‌پزشک برویم.

1. اشاره به شعری از احمدرضا احمدی که در خاطرم نیست الآن
2. دکتر جعفری استاد معادلات‌مان بود، پایان ترم دو شده بودم. گفتم استاد انتظار ندارم 10 بدهی اما 9 را انتظار دارم که یه معدلمان ریده نشود؛ نداد؛ می‌گفت در حق دیگران اجحاف می‌شود.
3. به گمانم سطری از پل استر باشد شاید هم مارسل پروست که می‌گوید بیش روان‌پزشک نرفتم؛ در خانه ماندم و به کار تخریب خویش پرداختم.